اولین نشست از سلسله نشست های هفته فرهنگ دانشگاهی با حضور دکتر محمدرضا راشد محصل برگزار شد.

اولین نشست از سلسله نشست های هفته فرهنگ دانشگاهی معاونت فرهنگی واجتماعی با همکاری مدیریت برنامه، بودجه و تحول اداری دانشگاه بیرجند با موضوع:«ریشه های فرهنگ؛ بررسی گونه ها  و تغییرات آن»، با حضور دکتر محمدرضا راشد محصل، چهره ماندگار فرهنگ و ادب ایران، روز شنبه 15 آبان ماه 1400 به صورت مجازی برگزار شد.

  در ابتدای  این نشست دکتر محمد بهنام فر، استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند و مدیر علمی این نشست، ضمن قدرشناسی از استاد محمدرضا راشد محصل، "معلمی" را یک کار فرهنگی عنوان نمودندند و بیشتر تألیفات استاد را دارای رنگ و صبغه فرهنگی که حتی در اغلب آنان کلمه "فرهنگ" نیز به کار رفته است، دانستند.

ایشان" فرهنگ" را ریشه پیشرفت ها و پسرفت های جوامع دانستند به این مطلب اشاره نمودند که قدما کلمات را در معنی دقیق به کار می بردند و کلمه "فرهنگ" در لغت نامه و کتب قدیمی "کاریز" و "قنات" گفته شده است و زندگی بخش است مثل آب، معنی دیگر آن "شاخه ایست که خوابانیده شود تا درخت دیگری حاصل آید" یعنی "سازنده" و معنی سوم با کلمه "تعادل" همراه شده است. ایشان ریشه جامعه متعادل را فرهنگ دانستند و "جامعه بی فرهنگ" از اعتدال بدور است و عدالت در آن از بین رفته است.

در ادامه نشست، دکتر راشد محصل، ضمن تشکر از برگزار کنندگان این نشست در دانشگاه بیرجند، "فرهنگ" را واژه ترکیبی "فر"+"هنگ" خواند که در فارسی باستان نیست اما درایران اوستایی وجود دارد و از "برهیختن" به معنای "ادب کردن" گرفته شده است. "بی فرهنگی" به معنی "بی دانشی" است و فرهنگ با این ظرفیت معنایی و گستره زیاد مفهوم خود، همه شئون زندگی انسان را دربر می گیرد و می تواند جایگزین مباحث آموزشی و ادبی باشد. اما دریافت نخبگان جامعه نسبت به معانی آن متفاوت است. دکتر صادق کیا رئیس سابق فرهنگستان ادب نظرات مختلف پیرامون فرهنگ را جمع آوری کرده است و در جهان معاصر زنده یاد داریوش آشوری از میان کتب عرب و شرق بیش از 400 تألیف دارد که به جنبه های سازندگی فرهنگ بیشتر توجه کردند.

ایشان درباره تفاوت "فرهنگ" با "تمدن" نیز گفت؛ "تمدن" نتیجه گفرهنگگ است، "تمدن" به ابزار و آلات و اجتماعات مربوط می شود اما منظور از "فرهنگ" جنبه های معنایی است، جنبه های پیکارگری و سازندگی که به سادگی شکل نمی گیرد و در شکل گیری خود به تحرک و پویایی نیازمند است. انسان یک موجود فرهنگی است که به دنبال کمال است و به عمق می اندیشد و تفاوت او با حیوان در همین است. فرهنگ جنبه انزوا طلبی و خود خواهی را می گیرد و به جای پرداختن به لذت جویی به پاسداری زندگی می پردازد.

 دکتر راشد محصل دو مبحثی را که در مسیر فرهنگ قرار دارد: 1- وام گیری فرهنگی 2- فرهنگ پذیری، دانست. از دیدگاه ایشان کسی می تواند فرهنگ خود را نگه دارد که باورمند به حقیقت باشد، "فرهنگ ملی" فرهنگ یک جامعه پر از ملیت های مختلف است. باورها و پندارها آداب و رسوم و کارکردهای مشترک و قوانین طبیعب و قرارداد ها، محور جمع آوری فرهنگ است.

 در شاهنامه و موضوع درفش کاویان منظور از فرهنگ بیان شده است. هر فردی عضوی از فرهنگ بشری است و "فرهنگ بومی" متفاوت از "فرهنگ ملی" است که از "فرهنگ اجتماعی" در منطقه ای شکل می گیرد اما "فرهنگ ملی" از اجتماع فرهنگ های مختلف حاصل شده است.

چهره ماندگار فرهنگ و ادب ایران، برای حفظ فرهنگ بومی و دینی منطقه(بیرجند) 3 نکته ضروری را مطرح کردند:

1.  مهاجران به بیرجند بازگردند و اگر ممکن نیست تخصص خود را در کار فرهنگی منطقه به کارگیرند.
2. مسئولان محلی امکانات لازم برای تخصیلات عالی مردم گذاشته و از امکانات موجود استفاده شود.
3. مراکز آموزشی و فرهنگی مشترکاً در ترتیب دادن یک کتابخانه مرجع عمومی به کمک متخصان بیرجند همت گمارند.

لازم است برای ایجاد فرهنگ تخصصی منطقه از راه اندازی و به شوق انداختن جوانان متخصص استفاده کرد.

 در پایان صحبت های دکتر راد محصل به بخشی از سوالات مطرح شده توسط اساتید و دانشجویان از جمله دکتر بخشی درخصوص تغییرات فرهنگ در زمان حاضر و عوامل تأثیرگزار آن به ویژه سرعت تغییرات فرهنگی و راه حل آنها پاسخ داده شد.

دکتر راشد محصل در پاسخ به این سئوال، دو مرجع برای محافظت و گسترش فرهنگ بیان فرمود:

1. دانشگاه ها 2- مردم

در ادامه، دکتر رحیمی نیز ضمن قدردانی از عوامل نشست، پیشنهاد آقای دکتر راشد محصل (کتابخانه عمومی و مرجع شامل اسناد قدیم ) را ارزنده دانست و همچنین پرهیز از فضای افراط و تفریط را در مسائل لازم شمرد.

 ضمناً، دکتر آقاابراهیمی، بهدانی، امامی، محمدی و زنگویی نیز مطالبی را درخصوص موضوع جلسه مطرح نمودند.